Невыязная элегія. Верш у выкананні аўтара

Верш «Невыязная элегія», напісаны адначасова на дзвюх мовах — беларускай і рускай (менавіта напісаны паралельна на дзвюх, а не спачатку на адной, а пасля перакладзены на іншую).

(Візуальны кампанент — фотаздымкі і відэафрагменты з архіву аўтара. Сам — за кадрам.)

Сімвал моды — мачавы пузыр свінні

— Што ты на сябе ўсцягнуў?! На цябе ж гідка глядзець! Ты ж як п_рдун! Сам курдупель і яшчэ гэтае гідоцце ўздзеў — ну п_рдун п_рдуном! — гучна, так, што пачулі і заўсміхаліся ўсе, хто знаходзіўся паблізу, зачапіла бабулька маларослага падлетка старшакласніцкага ўзросту.

Дойшчык прасцякоў і п'яніц

Гадоў пяцідзесяці. Худы, русы з сівізной і лысінай. Расшпілены добра паношаны, выцвілы светла-шэры плашч, не менш бляклы карычневы дзелавы касцюм, таксама вылінялая бэжавая кашуля і некалі, відаць, металічна зыркі, а цяпер невыразны, быццам празмерна разбаўленая вадою акварэль, бэзавы гальштук (усё, нягледзячы на шматгадовасць, цэлае і чыстае — сведчанне ашчаднасці і ахайнасці свайго ўладальніка). У руцэ — вялізны і відавочна цяжкі, шчыльна нечым набіты, жудасна, да брудна-шэрай шурпатасці пашмараваны, але яшчэ відаць, што некалі быў карычневым, скураны партфель.

Пісьменнік павінен быць добра пісьменным

Аналізуючы творы мастацкай літаратуры, я часта прыцягваю на дапамогу крытыцы лінгвістыку: катастрафічная сітуацыя з колькасцю памылак у тэксце (блудлівая арфаграфія, кульгавая граматыка, звар'яцелая пунктуацыя) зніжае ў маіх вачах вартасць твора, а блізкая да ідэальнай (памылак мала ці ўвогуле няма), вядома ж, павышае (гл., напрыклад, мае артыкулы «Салдаты ў генеральскіх мундзірах», «Расчараваны дзвюма Маргарытамі», «Кніжка для школьнікаў, якой не месца ў школе»). Пры гэтым канстатацыя лінгвістычнай каструбаватасці тэксту выстаўляе аўтара твора ў непрывабным святле і здольная ўвярэдзіць яго самалюбства, але хіба не сам ён вінаваты?

Кніжка для школьнікаў, якой не месца ў школе

Вядома ж, недарэчна пісаць пра кнігу, якая прыйшла да чытачоў аж 10 гадоў таму (нават калі ты, як аўтар гэтых радкоў, пазнаёміўся з ёю толькі цяпер), ды яшчэ і належыць пяру чалавека, які амаль 5 гадоў таму скончыў свой жыццёвы шлях. Але нельга і пакідаць без увагі такі недапушчальны факт, як прысутнасць у творы для дзяцей вельмі недалікатных эпізодаў, звязаных з палавым жыццём чалавека і гвалтоўнымі дзеяннямі ў гэтай сферы. Немагчыма закрыць вочы і на тое, што тэкст, рэкамендаваны да вывучэння ў школе, напісаны з вялікай колькасцю моўных памылак. Ёсць падставы меркаваць, што вышэйзгаданыя шкодныя з'явы засталіся без увагі грамадскасці, іначай кніга не праляжала б да сённяшняга дня ў кнігарні, у якой была куплена аўтарам гэтых радкоў, а даўно была б знятая з продажу.

* * *

Леанід Дайнека. «Чалавек з брыльянтавым сэрцам. Фантастычны раман». Мінск, «Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 2014. Выданне пабачыла свет у серыі «Кніжная паліца школьніка», на адваротным баку тытульнага ліста змешчана пазнака «Для сярэдняга школьнага ўзросту», а ў анатацыі ўзрост мэтавай аўдыторыі канкрэтызуецца: «Твор рэкамендаваны для пазакласнага чытання па беларускай літаратуры вучням 7-га класа».

Літаратар — не лінгвіст, пажарнік — не пагарэлец

Некаторыя супрацоўнікі сістэмы Міністэрства па надзвычайных сітуацыях, валюнтарыстычна экстрапалюючы нейкія свае ўнутраныя, карпаратыўныя каштоўнасці і забабоны на ўсё грамадства, настойваюць, каб усе называлі іх толькі пажарнымі, і спрабуюць даводзіць, што пажарнік — гэта пагарэлец. Прыхільнікі гэтай экстравагантнай ідэі сустракаюцца і па-за асяроддзем прафесійных ратаўнікоў, у прыватнасці сярод журналістаў, педагогаў, ды ўвогуле любы чалавек можа, пачуўшы ці прачытаўшы дзесьці гэты недарэчны міф, прыняць яго на веру.

Артыст, які і замінаў, і дапамагаў афіцэру міліцыі

У 2010 годзе трупу аматарскага тэатра Талачынскага раённага цэнтра культуры і народнай творчасці папоўніў, звольніўшыся з міліцыі па дасягненні пенсійнага ўзросту, Уладзімір Чаплянок (праўда, на заслужаны адпачынак ён не пайшоў, а ўладкаваўся кантралёрам у Дэпартамент аховы, але цяпер стаў вальнейшым, працуючы па цвёрдым графіку, і змог сабе дазволіць творчую самарэалізацыю на сцэне. Працуе ў ахоўным ведамстве і сёння).

Невыязная элегія

Бядую, што праблемы з тэхаглядам:
Я не прайду яго з маім карчом.
Для ўсіх інспектар — з жэзлам паласатым,
А для мяне — з дамоклавым мячом.

Я не прайду. Гляджу я праўдзе ў вочы
І ведаю, што шанцаў роўна нуль:
Сігнал маўчыць, ручнік трымаць не хоча,
Глушак дзіравы, і люфтуе руль...

На СТА тарыфы для буржуяў,
Я сам сабе зрабіў бы задарма,
Ды гаража не маю — і сяджу я
І лынды б'ю, бо на дварэ зіма.

Паездзіў з месяц, а далей — баюся:
Спынілі і, хоць штрафу не далі*,
Зафіксавалі факт, зноў пападуся —
Папоўняць дзяржбюджэт мае рублі.

Стаіць панура хворы конь жалезны.
Лячыць яго не буду да вясны.
Хоць крыўдна мець машыну і не ездзіць,
Але пакуль што я невыязны.

__________

* У адпаведнасці з арт. 18.11 КаАП за язду без тэхагляду прадугледжаны штраф, але калі на працягу года перад гэтым кіроўцу не прыцягвалі да адміністрацыйнай адказнасці па вышэйзгаданым артыкуле і ён прызнае віну, то замест штрафу толькі выносіцца папярэджанне.

__________

Гэты верш складаўся адначасова на дзвюх мовах — беларускай і рускай. Рускамоўны варыянт — тут (у маім рускамоўным блогу).

__________

Чытайце таксама: «Кропля паэзіі ў аўтамеханіцы».

Шкілет у шафе знакамітага лінгвіста

Шкілет у шафе знакамітага лінгвіста, або Манаграфія, якую ніхто не павінен быў чытаць

У адной барысаўскай кнігарні трапіла мне на вочы манаграфія Валянціны Русак «Марфаналогія словазмянення і словаўтварэння сучаснай беларускай мовы». Год выдання — 2012, таму, напэўна, кніга і аказалася такой таннаю — літаральна капейкі, дакладна не памятаю колькі, але меней за рубель, хаця аб'ём — 430 старонак.

Лінгвістыцы няма патрэбы падладжвацца пад рэлігію

У двух нумарах «ЛіМа» — за 26.01.2024 (цэлая старонка) і за 02.02.2024 (палова старонкі) — літаратуразнаўца, доктар філалагічных навук, удзельнік Біблійнай камісіі Беларускага экзархата РПЦ (камісія займаецца перакладам рэлігійных тэкстаў на беларускую мову) Іван Чарота даводзіць правамернасць ужывання ў дзейнасці Беларускай праваслаўнай царквы слова «Ражджаство», абгрунтоўвае недапушчальнасць замены яго словам «Каляды» (артыкул мае загаловак «Ці можна «Ражджаство» замяніць «Калядамі»?») і выступае супраць ужывання словазлучэння «Божае нараджэнне», характарызуючы яго як «[...] выраз, уласцівы польскай мове (Boże Narodzenie), а праз яе замацаваны ў беларускім каталіцкім асяроддзі».